Nieuws

Actualiteiten voor docenten en leidinggevenden in het vmbo.

Stichting Platforms vmbo > Nieuws > Vmbo > Toenemende werkdruk voor leraren in het vmbo en het praktijkonderwijs
Nieuws
25 - 11 - 2024

Toenemende werkdruk voor leraren in het vmbo en het praktijkonderwijs

Driekwart van ondervraagde leraren in het praktijkonderwijs ervaart meer werkdruk. Ook in het vmbo heeft meer dan 50% van ondervraagde leerkrachten te maken met meer werkdruk. De hogere werkdruk is het gevolg van de doorstroomtoets en kansrijk adviseren. Dit blijkt uit onderzoek uitgevoerd door de Sectorraad Praktijkonderwijs en Stichting Platforms vmbo. De organisaties luiden de noodklok en manen het kabinet tot actie.

Onderzoeken tonen aan: doorstroomtoets veroorzaakt hogere werkdruk leraren

Leraren in het praktijkonderwijs en het vmbo worden zwaar benadeeld door overheidsbeleid. Als gevolg van kansrijk adviseren en de doorstroomtoets is het aantal aanmeldingen op het vmbo in het eerste leerjaar afgenomen, terwijl het aantal zij-instromers in de hogere leerjaren juist is toegenomen. De onderwijsorganisaties kregen de afgelopen tijd steeds meer signalen dat door het hogere aantal zij-instromers de werkdruk is toegenomen. Daarom hebben zij twee enquêtes uitgezet.

Driekwart van de ondervraagde leraren in het praktijkonderwijs ervaart meer werkdruk. Meer dan de helft van de leraren geeft aan dat dit komt door de toegenomen afstroom en zij-instroom van andere scholen. Ook de grotere klassen en het toegenomen aantal zorgleerlingen spelen een rol. Dit blijkt uit de enquête van Sectorraad Praktijkonderwijs. Vrijwel alle respondenten verwachten dat het aantal afstromers uit het vmbo de aankomende jaren alleen maar zal toenemen.

Hetzelfde geldt voor leraren in het vmbo. Het onderzoek van Stichting Platforms vmbo toont aan dat zowel de zij-instroom als de afstroom toeneemt ten gevolge van de doorstroomtoets. De leraren geven aan dat de zij-instroom onder andere leidt tot een negatieve dynamiek in de klas (82%), gedemotiveerde leerlingen (77%) en meer werkdruk (54%). Ook door de afstroom ervaart 71% van de respondenten demotivatie van leerlingen, 61% een negatieve dynamiek in de klas en 52% meer werkdruk.

DUO concludeert: praktijkonderwijs is een kansrijke route naar het mbo

Sectorraad Praktijkonderwijs en Stichting Platforms vmbo sloegen al eerder alarm over de doorstroomtoets en kansrijk adviseren. De doorstroomtoets hanteert als laagste toetscriterium pro/vmbo/bb. Hoewel niet verplicht, is de neiging om maar zo hoog mogelijk in te zetten. Zo komen sommige geheide praktijkschoolleerlingen op het vmbo terecht. Veel van deze leerlingen gaan na een of twee jaar alsnog gedesillusioneerd naar het praktijkonderwijs. Hetzelfde geldt voor leerlingen die een te hoog havo-advies hebben gekregen en later zij-instromen in het vmbo.

Nicole Teeuwen, voorzitter bestuur Sectorraad Praktijkonderwijs zegt: “Deze resultaten zijn extra wrang in het licht van een recent DUO-onderzoek, waaruit blijkt dat praktijkonderwijs een kansrijke route is naar het mbo. Leerlingen uit het praktijkonderwijs die doorstromen naar het mbo zijn daar behoorlijk succesvol.

Ook lagere aanmeldingen in het eerste jaar zorgen voor meer werkdruk

De Sectorraad Praktijkonderwijs berichtte al eerder over het afnemende aantal aanmeldingen in het praktijkonderwijs. Uit een inventarisatie van de Sectorraad Praktijkonderwijs onder pro-scholen bleek dat het aantal aanmeldingen voor het eerste leerjaar van het praktijkonderwijs voor het schooljaar 2024-2025 landelijk met ongeveer 15% is gedaald, met uitschieters in de grote steden tot wel 50%. Veel van deze leerlingen waren al toegelaten tot het praktijkonderwijs, maar zijn naar aanleiding van de uitslag van de doorstroomtoets alsnog naar het vmbo gegaan.

Ook uit onderzoek van Stichting Platforms vmbo blijkt dat er voor het schooljaar 2024-2025 de helft minder aanmeldingen zijn dan verwacht. Bij de scholen die minder aanmeldingen hebben dan verwacht, gaat het om gemiddeld zo’n 20 procent minder aanmeldingen. Eén op de zeven heeft minder aanmeldingen én meer zij-instroom én meer afstroom.

Twee op de drie respondenten op scholen waar er minder aanmeldingen zijn dan verwacht, geeft aan dat het gevolgen heeft voor de school. Meest genoemde gevolg is dat er aan minder klassen lesgegeven gaat worden en dat er dus minder leraren nodig zijn. Tijdelijke contracten worden daardoor bijvoorbeeld niet verlengd. De klassen waaraan wel les wordt gegeven, worden vaak groter volgens de respondenten, of er worden groepen, routes en/of afdelingen gecombineerd. Er zijn ook scholen die aan kleinere groepen les gaan geven en zich daar juist zorgen om maken.

Arjen Daelmans, voorzitter Stichting Platforms vmbo zegt: “Leerlingen die zij-instromen of afstromen hebben meer maatwerk en begeleiding nodig. Dit leidt tot extra werkdruk voor onze docenten, die al genoeg op hun bord hebben. Daarom pleiten we samen met de Sectorraad Praktijkonderwijs voor passend adviseren in plaats van kansrijk adviseren. Een eenduidig en juist schooladvies helpt de leerling en de leerkracht.”

Neem voor meer informatie over dit persbericht contact op met Nicole Teeuwen, voorzitter Sectorraad Praktijkonderwijs, tel: 06-55222242, n.teeuwen@praktijkonderwijs.nl of Arjen Daelmans, Stichting Platforms VMBO, tel: 06-130 60 726 a.daelmans@platformsvmbo.nl

Belangrijke resultaten uit de onderzoeken 

DUO onderzoek, Doorstroom vanuit het Praktijkonderwijs, 29 oktober 2024

  • Pagina 24: “Van degenen die instromen op niveau 1 haalt in de verschillende jaren waarin we onderzoek hebben gedaan 80 tot 90 procent een diploma op dit niveau. Dit is zo’n tien procentpunt meer dan bij de vmbo-leerlingen die ongediplomeerd doorgaan naar mbo 1.”
  • Pagina 24: “In de eerste jaren waarover we ons onderzoek hebben uitgevoerd haalt ongeveer 70 procent van de leerlingen uit het praktijkonderwijs die instromen op niveau 2 een diploma op dit niveau. Dit neemt gaandeweg toe tot ruim 80 procent in 2015. De jaren hierna blijft het diplomaresultaat op dit niveau. Dit is ongeveer gelijk aan het diplomasucces van vmbo-b gediplomeerden die instromen op niveau 2.”
  • Pagina 25: “Al met al kan worden geconcludeerd dat praktijkonderwijsleerlingen die doorstromen naar het mbo behoorlijk succesvol zijn. Zeker de groep die op het praktijkonderwijs al een diploma op niveau 1 heeft gehaald en instroomt op niveau 2 van het mbo valt hierbij op.”

Gevolgen doorstroomtoets

  • Uit een inventarisatie van de Sectorraad Praktijkonderwijs onder pro-scholen blijkt dat sinds de invoering van de doorstroomtoets het aantal aanmeldingen voor het eerste leerjaar van het praktijkonderwijs landelijk met ongeveer 15% is gedaald, met uitschieters in de grote steden tot wel 50%. Veel van deze leerlingen waren al toegelaten tot het praktijkonderwijs, maar zijn naar aanleiding van kansrijk adviseren alsnog naar het vmbo gegaan.

Gevolgen kansrijk adviseren (DUO cijfers over leerlingstromen via het ministerie van OCW)

  • De zijinstroom vanuit het eerste jaar van het vmbo naar praktijkonderwijs in 2023 met 29% is toegenomen ten opzichte van 2020 (het laatste jaar dat de schooladviezen niet zijn opgehoogd als gevolg van kansrijk adviseren). In 2022 was de stijging 12% ten opzichte van 2020.

Sectorraad Praktijkonderwijs, Uitkomsten enquête gevolgen kansrijk adviseren en de doorstroomtoets voor de werkdruk binnen het praktijkonderwijs 

  • Uitgevoerd in oktober 2024 onder alle 177 PRO-scholen. 94 scholen (53% van alle pro-scholen) heeft de enquête ingevuld.
  • Resultaten:
    • 72% (driekwart) van de respondenten ervaart meer werkdruk.
    • 60% van de respondenten geeft aan dat dit vanwege de toename van het aantal zijinstromers is.
    • 92% van respondenten verwacht dat het aantal afstromers vanuit het vmbo de aankomende jaren zal toenemen
    • 65% verwacht dat het aantal tussentijdse instromers vanuit het cluster onderwijs in de komende jaren verder zal toenemen.
    • 37% geeft aan dat de klassengrootte op hun school de afgelopen jaren is toegenomen. 97% geeft aan dat collega’s meer werkdruk ervaren door de toegenomen klassengrootte.
    • Op bijna de helft van de pro-scholen (46%) krijgt meer dan 33% van de leerlingen extra ondersteuning (zorgleerlingen). Vrijwel alle respondenten (94%) geven aan dat het aantal zorgleerlingen op hun school is toegenomen. 96% van deze respondenten geeft aan dat de werkdruk is toegenomen door het hogere aandeel zorgleerlingen.
    • 78% geeft aan dat meer ondersteuning in de klas helpt om de werkdruk te verlagen.

Bekijk de volledige uitkomsten van de enquête.

Resultaten Flitsonderzoek doorstroomtoets, Stichting Platforms vmbo

Ingevuld door 150 personen, afkomstig van 135 scholen cq. schoollocaties.

  • De helft van de respondenten geeft aan dat er minder aanmeldingen zijn voor komend schooljaar dan verwacht. Bij de scholen die minder aanmeldingen hebben dan verwacht, gaat het om gemiddeld zo’n 20 procent minder aanmeldingen.
  • Bijna 50 procent had in 23/24 meer zij-instroom vanuit andere vo-scholen. Ten gevolge van de zijstroom ervaart 82% van respondenten meer negatieve dynamiek in de klas, 77% ervaart demotivatie van leerlingen en 54% ervaart meer werkdruk.
  • Volgens bijna 40 procent van de respondenten is de afstroom van leerlingen het afgelopen schooljaar toegenomen. Ten gevolge van de afstroom ervaart 71% demotivatie van leerlingen, 61% negatieve dynamiek in de klas en 52% meer werkdruk.
  • Eén op de zeven heeft minder aanmeldingen én meer zij-instroom én meer afstroom.

Bekijk de volledige resultaten en de infographic van het flitsonderzoek doorstroomtoets.

Schrijf u in voor de nieuwsbrief van SPV

Blijf net als duizenden docenten en leidinggevenden in het vmbo op de hoogte van het laatste nieuws. Schrijf u in en ontvang onze maandelijkse nieuwsbrief in uw mailbox.

Aanmelden